tłumacz litewski

Język litewski - fakty i ciekawostki

Język litewski jest językiem ojczystym dla ok. 3,5 mln. ludzi (ok. 0,05% mieszkańców globu) i plasuje się poza pierwszą setką najczęściej stosowanych języków na świecie pod względem liczby rodzimych użytkowników.

Lietuvių kalba jest językiem urzędowym na Litwie. Uznawany jest jako język mniejszości narodowej w Polsce (ludność litewskojęzyczna zamieszkuje tereny Suwalszczyzny).

Litewski należy do grupy języków wschodniobałtyckich. Początków tego języka należy doszukiwać się w VI-VII w. n.e., kiedy to język litewski wyodrębnił się jako osobny twór z dialektów wschodniobałtyckich. Od IX w. zaczęły się pojawiać różnice między litewskim a łotewskim (obecnie oba języki nie są wzajemnie zrozumiałe). Najstarszy zabytek piśmiennictwa litewskiego – rękopis modlitwy w książce Tractatus sacerdotalis – datuje się na początek XVI w. Język ten dość skutecznie opierał się wpływom języków słowiańskich. Obecnie instytucją regulującą normy lietuvių kalba jest Państwowa Komisja Języka Litewskiego, która chroni język ojczysty przed zapożyczeniami (głównie z języka angielskiego), proponując w ich miejsce neologizmy rodzime.

Język litewski w zakresie morfologii i fonetyki uznaje się obok łotewskiego za jeden z najbardziej archaicznych (a tym samym konserwatywnych) żywych języków indoeuropejskich. Zachowało się w nim sporo cech charakterystycznych dla języka praindoeuropejskiego. Współczesny litewski jest dość mocno zróżnicowany dialektalnie. Jego warianty regionalne przyporządkowuje się do jednej z dwóch dużych grup dialektalnych: wysokolitewskiej i niskolitewskiej, inaczej zwanymi dialektami jauksztockimi i żmudzkimi.

Litewski jest jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej.

Litewski należy do języków o silnie rozbudowanej fleksji. Bardzo podobnie jak w polskim, występuje siedem przypadków, dwie liczby i dwa rodzaje (nie ma rodzaju nijakiego). Czasownik charakteryzuje się dużą różnorodnością form i konstrukcji wyrażających kategorie czasu, trybu i aspektu. Występują np. czasy proste: praesens, praeteritum, praeteritum frequentativum, futurum, 2 tryby conditionalis (I i II) oraz czasy złożone z imiesłowami (wyróżnia się aż 13 imiesłowów).

Interesującą cechą leksyki litewskiej jest występowanie licznych przyrostków zdrabniających. Przykładowo, polskiemu zdrobnieniu braciszek odpowiadają formy zarówno z pojedynczym sufiksem: brol-el-is, brol-iuk-as, brol-ut-is, brol-yt-is, brol-už-is, jak też z kilkoma przyrostkami, np. brol-ėl-iuk-as, brol-už-ėl-is, brol-už-yt-is.

Kulturowo do dziś używa się żeńskich form nazwisk, po których można rozpoznać, czy kobieta jest stanu wolnego (ta zasada nie dotyczy nazwisk męskich). Nazwiska kobiet niezamężnych kończą się na -aitė, –ytė, -iūtė oraz –utė. Dla nazwisk kobiet zamężnych zarezerwowany jest morfem -ienė. Nieoficjalnie istnieje na Litwie ruch feministyczny forsujący używanie nazwisk wyłącznie w formie rodzaju męskiego.

Jednym z dawnych zapożyczeń z języka polskiego funkcjonujących we współczesnym litewskim jest rzeczownik seimas (pol. sejm).

Pułapki językowe w tłumaczeniu z języka litewskiego na język polski

Zdarza się, że intuicja podpowiada komuś tłumaczenie. które może prowadzić do pomyłek. Takie pomyłki mogą wydawać się śmieszne, ale mogą mieć poważne konsekwencje. Profesjonalny tłumacz zwraca baczną uwagę na słowa, które brzmią podobnie w dwóch językach, ale posiadają odmienne znaczenia, take jak przykłady poniżej. 

Praktyczny słowniczek polsko - litewski