Czytaj stronę główną POZENA

tłumacz grecki

Język grecki - fakty i ciekawostki

 

Język grecki jest językiem ojczystym dla 13 mln. ludzi (ok. 0,2% mieszkańców globu) i znajduje się na 75. miejscu listy najczęściej używanych języków świata pod względem liczby rodzimych użytkowników.

Grecki jest językiem urzędowym w Grecji oraz na Cyprze. Uznawany jest jako język mniejszości narodowej w Albanii, Armenii, Rumunii, Turcji, USA oraz na Węgrzech i Ukrainie.

Język grecki należy do języków helleńskich, które stanowią niezależną gałąź języków indoeuropejskich. Z wszystkich współczesnych żywych języków grecki ma najdłuższą udokumentowaną historię piśmiennictwa (prawie 3,5 tys. lat). Język starogrecki, pełniący przez kilka stuleci epoki starożytnej funkcję lingua franca na obszarze basenu Morza Śródziemnego, odegrał olbrzymią rolę w rozwoju kultury i nauki europejskiej. Z greki wywodzi się znaczna część współczesnej terminologii naukowej; język ten wywarł ogromny wpływ na wiele innych języków indoeuropejskich. Średniowieczna greka była głównym językiem imperium bizantyjskiego. Z języka średniogreckiego wyewoluował język nowogrecki.

Oficjalny status odmiany, którą posługuje się obecnie większość Greków (δημοτική – dīmotikí) został usankcjonowany dopiero w latach siedemdziesiątych XX w. Wcześniej za ogólnonarodowy wariant uznawano katharewusę (grekę oczyszczoną), która zachowała szereg cech klasycznej greki. Współcześnie w języku greckim wyróżnia się sześć grup dialektalnych.

Alfabet grecki ukształtował się w IX w. p.n.e. na bazie pisma Fenicjan i przez stulecia przeszedł szereg modyfikacji. Stanowił wzorzec dla innych systemów pisma: alfabetu łacińskiego, pisma gotyckiego, cyrylicy i in.

Instytucją zajmującą się obecnie regulacją greki jest Centrum Języka Greckiego.

Grecki jest językiem oficjalnym UE.

Alfabet grecki był pierwszym w historii systemem pisma uwzględniającym samogłoski. Litery tego alfabetu wykorzystywane są w geometrii do oznaczania kątów.

Greka należy do języków o dobrze rozwiniętej fleksji. Rzeczowniki i przymiotniki odmieniają się przez cztery przypadki, dwie liczby i trzy rodzaje. Czasowniki odmieniają się przez dwie liczby i trzy osoby. W nowogreckim wyróżnia się jeden czas teraźniejszy, cztery przeszłe i trzy przyszłe.

W języku greckim nie występuje forma bezokolicznika. Za podstawową uznaje się formę pierwszej osoby czasu teraźniejszego.

Wpływy greckiego odnajdziemy w wielu współczesnych językach, w szczególności europejskich. Szacuje się, że ok. 30% słów angielskich wywodzi się pośrednio lub bezpośrednio z klasycznej greki.

Długowieczność języka greckiego

Język grecki jest jednym z najstarszych języków na świecie, którego korzenie sięgają około 3500 lat wstecz. Ze względu na bogatą historię, greka doczekała się różnych dialektów i form, takich jak starożytna, koine czy nowożytna greka. Dla porównania, język polski ma około 1000-letnią historię, co czyni go znacznie młodszym językiem od greckiego.

Wpływ na polski alfabet

Język grecki miał znaczący wpływ na kształtowanie się alfabetu polskiego. Nasz alfabet pochodzi z łaciny, która z kolei była oparta na alfabecie greckim. Niektóre litery, takie jak Y (ypsilon) czy Z (zeta), zachowały nawet swoje greckie nazwy. 

Bogactwo gramatyki

Gramatyka języka greckiego jest złożona. Greka posiada trzy rodzaje gramatyczne, siedem przypadków i różnorodne formy czasowników. Warto jednak zauważyć, że Polacy mają przewagę w nauce języka greckiego dzięki znajomości przypadków, które są obecne także w naszym języku.

Imponująca literatura

Język grecki obfituje w arcydzieła literackie, które stanowią podstawę zachodniej kultury i nauki. Słynne dzieła takie jak "Iliada" i "Odyseja" Homera, czy "Antygona" Sofoklesa wpłynęły na rozwój literatury i filozofii na całym świecie. Znajomość języka greckiego pozwala na bezpośrednie zetknięcie się z tymi dziełami, odkrywając ich głębię i piękno.

Greka jako język nauki

Język grecki odgrywał kluczową rolę w rozwoju nauki, szczególnie w starożytności. Wielu naukowców, matematyków i filozofów, takich jak Sokrates, Platon, Arystoteles czy Pitagoras, tworzyło swoje dzieła właśnie w języku greckim. Nawet dzisiaj wiele terminów naukowych, zwłaszcza w matematyce, medycynie czy filozofii, wywodzi się z greki.

Greka nowotestamentowa

Nowy Testament został napisany w języku greckim koine, co czyni go niezwykle interesującym dla osób pragnących zgłębić chrześcijaństwo. Dzięki znajomości greki, można lepiej zrozumieć pierwotne znaczenie tekstów biblijnych, co może przynieść głębsze doświadczenie duchowe i intelektualne dla osób mówiących po polsku.

Grecka kultura i tradycja

Grecja to kolebka wielu aspektów zachodniej kultury, takich jak demokracja, filozofia czy teatr. Nauka języka greckiego pozwala na pełniejsze zrozumienie tych zjawisk, a także na odkrywanie bogactwa greckiej kultury i historii. To także okazja do poznania greckich obyczajów, muzyki i kulinariów, które są znacznie różne od polskich.

Współczesna Grecja

Grecja to nie tylko starożytność, ale także współczesny kraj z bogatym dziedzictwem kulturowym. Nauka języka greckiego pozwala na komunikację z Grekami i lepsze zrozumienie ich mentalności oraz wartości. Grecja jest także popularnym miejscem wakacyjnym dla Polaków, a znajomość języka greckiego ułatwia porozumienie się z mieszkańcami i odkrywanie mniej turystycznych miejsc.

Kształtowanie polskiego języka i kultury przez grekę

Język grecki miał znaczący wpływ na rozwój języka polskiego, zarówno pod względem słownictwa, jak i kultury. Wiele polskich słów pochodzi bezpośrednio z greki lub zostało zaczerpniętych przez pośrednictwo łaciny, która była oparta na alfabecie greckim. Wpływ greki można zaobserwować w różnych dziedzinach życia i nauki, zwłaszcza w terminologii naukowej, filozoficznej i religijnej.

W języku polskim liczne słowa mają korzenie greckie. Przykłady takich słów to "biblioteka" (βιβλιοθήκη), "demokracja" (δημοκρατία) czy "filozofia" (φιλοσοφία). Znajomość greki pozwala zrozumieć etymologię tych wyrazów, a w konsekwencji lepiej je zapamiętać i stosować. Grecki wpływ na polszczyznę można zauważyć także w przypadku niektórych przedrostków, takich jak "tele-" (τῆλε), który oznacza "na odległość", czy "auto-" (αὐτο-), oznaczający "samo" lub "własny".

Warto wspomnieć także o wpływie języka greckiego na polski alfabet. Nasz alfabet pochodzi z łaciny, która z kolei była oparta na alfabecie greckim. Niektóre litery, takie jak Y (ypsilon) czy Z (zeta), zachowały nawet swoje greckie nazwy. Dzięki temu, Polacy mają już pewną podstawę przy nauce greckiego alfabetu.

Oprócz wpływu na słownictwo, język grecki wpłynął także na polską kulturę. Grecja, jako kolebka demokracji, filozofii czy teatru, miała ogromne znaczenie dla rozwoju kultury europejskiej. Polska literatura, nauka i sztuka zawdzięczają wiele starożytnym Grekom, których idee, teorie i osiągnięcia wciąż oddziałują na współczesny świat.

Język grecki wpłynął również na polską tradycję naukową i edukacyjną. Starożytna greka była językiem nauki w starożytności, a wiele dzieł naukowych, filozoficznych i literackich było pisanych właśnie w języku greckim. Dzisiaj, na uczelniach wyższych w Polsce, studenci filologii klasycznej czy historii sztuki często uczą się greki, aby lepiej zrozumieć dzieła starożytnych Greków i ich wpływ na kulturę europejską.

Ciekawe idiomy i powiedzenia w języku greckim

 

Warto zwrócić uwagę na idiomy i powiedzenia greckie, które mogą dać Polakowi fascynujący pogląd na podobieństwa i różnice kulturowe. 

 

grecki idiom / powiedzenie 

tłumaczenie dosłowne na polski

polski odpowiednik

Κάμεις καλό, κάμεις κακό, θα ’ρθει γυρεύοντάς σε (Kámeis kaló, kámeis kakó, tha ’rthei gyrévontás se) Cokolwiek zrobisz dobrego, cokolwiek zrobisz złego, wszystko to do ciebie wróci Jak ty komu, tak on tobie
Καλύτερα ν' ανάψεις ένα κερί, από το να καταριέσαι το σκοτάδι (Kalýtera n' anápseis éna kerí, apó to na katariésai to skotádi) Lepiej zapalić świeczkę, niż przeklinać ciemność Lepiej zrobić cokolwiek, niż nie zrobić nic i narzekać
Στο πιτς φυτίλι (Sto pits fytíli) Jak płonący lont W okamgnieniu
Kάλλιο πέντε και στο χέρι, παρά δέκα και καρτέρι (Kállio pénte kai sto chéri, pará déka kai kartéri) Lepiej jest mieć piątkę w ręku, niż gonić za dziesiątką Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu
Φασύλι τo φασύλι γεμίζει τo σακύλι (Fasoúli to fasoúli gemízei to sakoúli) Fasolado fasoli i worek się wypełnia Ziarnko do ziarnka, a zbierze się miarka
βαρἀει μὐγες (Varaei myges) Pacać muchy Nic nie robić; zbijać bąki
Kομμἀτια (kommatia) W kawałkach Być wyczerpanym
Στου διαὀλου την μἀνα (Stou diaolou tin mana) U matki diabła Bardzo daleko

 

Praktyczny słowniczek polsko - grecki

 

wyrażenie polskie

wyrażenie greckie

tak

ναι

nie

όχι

proszę

παρακαλώ

dziękuję

ευχαριστώ

przepraszam

συγγνώμη

dzień dobry

καλημέρα

dobry wieczór

καλησπέρα

dobranoc

καληνύχτα

do widzenia

αντίο

cześć (na powitanie)

γεια σου (στον χαιρετισμό)

Jak się masz?

Πώς είσαι;

Dziękuję, dobrze. 

Ευχαριστώ, καλά.

Nazywam się...

Με λένε...

Nie rozumiem

Δεν καταλαβαίνω

Jestem Polką / Polakiem

Είμαι Πολωνός / Πολωνή