- strona główna
- tłumacz
- białoruski
tłumacz białoruski
Język białoruski - fakty i ciekawostki
Język białoruski jest językiem ojczystym dla 7,6 mln. ludzi (ok. 0,11% mieszkańców globu), co sytuuje go na 98. miejscu na świecie pod względem liczby rodzimych użytkowników.
Białoruski jest językiem urzędowym na Białorusi. Jest również językiem urzędowym/pomocniczym w pięciu gminach województwa podlaskiego w Polsce. Ponadto uznawany jest jako język mniejszości w Rosji, Czechach, na Ukrainie oraz na Litwie.
Język białoruski należy do grupy języków wschodniosłowiańskich. W obrębie tej grupy językowej najbardziej zbliżony jest do ukraińskiego. Obecnie zapisywany jest niemal wyłącznie cyrylicą (patrz również ciekawostki), która powstała pod koniec IX w. na bazie alfabetu greckiego.
Podobnie jak języki rosyjski i ukraiński język białoruski wyewoluował z języka staroruskiego. Literacka odmiana białoruskiego (zwanego również starobiałoruskim) kształtowała się pomiędzy XIV a XVI w. W epokach renesansu i baroku język starobiałoruski był oficjalnym językiem Wielkiego Księstwa Litewskiego (pod koniec XVII w. został on zastąpiony językiem polskim). Kształtowanie się współczesnej odmiany języka białoruskiego nastąpiło w połowie XIX w. Na początku XX w. opracowano normy tego języka na bazie gwar ludowych. Istotnym wydarzeniem było opublikowanie pierwszej gramatyki języka białoruskiego autorstwa Bronisława Taraszkiewicza.
Oprócz standardowej odmiany białoruskiego wyróżnia się dwie zasadnicze grupy dialektów: północno-wschodnie i południowo-zachodnie. Oprócz nich istnieje kilka dialektów przejściowych.
Normy języka białoruskiego reguluje Narodowa Akademia Nauk Białorusi.
Alfabet białoruski
Białoruski alfabet składa się z 32 liter, a jego pismo jest oparte na cyrylicy. Posiada kilka liter, które nie występują w innych językach słowiańskich. Jedną z takich liter jest І, która jest często mylona z polskim "i". Inna litera, Ў, przypomina literę "u", ale jest bardziej miękka w wymowie. Ostatnia unikalna litera to ґ, która pochodzi z języka ukraińskiego i oznacza głoskę "g". Inną unikalną cechą białoruskiego alfabetu jest sposób zapisu liter Ш i Щ. Litery te są zapisywane inaczej niż w języku rosyjskim i ukraińskim.
Białoruski alfabet posiada także wiele liter, które są wspólne z innymi językami słowiańskimi, takimi jak polski, rosyjski czy ukraiński. Wszystkie te litery są zapisywane w cyrylicy.
W białoruskim alfabecie nie występują litery, które są obecne w języku polskim, takie jak "ą" czy "ę". Jednak wiele słów pochodzenia polskiego zostało włączonych do białoruskiego języka, co wpłynęło na jego rozwój.
W ciągu ostatnich lat białoruski alfabet zyskał na popularności dzięki rosnącej świadomości narodowej w Białorusi. Wzrost ten odzwierciedla się w publikacjach literackich i prasie, które coraz częściej publikowane są w języku białoruskim. W związku z tym zwiększa się również liczba osób uczących się tego języka.
Wpływy języka białoruskiego na język polski
Język białoruski i język polski są blisko spokrewnione, co wpłynęło na wzajemne wpływy między tymi językami. Istnieje wiele słów w języku polskim, które pochodzą z języka białoruskiego, a wiele słów w języku białoruskim pochodzi z języka polskiego.
Wpływy języka białoruskiego na język polski są związane z historią Polski i Białorusi. Wiele słów, które pochodzą z języka białoruskiego, zostało włączonych do polskiego języka w czasach, gdy Białoruś była częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Słowa te były często związane z życiem wiejskim i kulturą, a ich użycie w języku polskim zwiększało zrozumienie między obydwoma narodami.
Przykładami słów pochodzących z języka białoruskiego, które są używane w polskim języku, są m.in. "babka", "bajor", "kasza", "krwawnik", "masło", "siekiera", "tłusty". Słowa te są używane w codziennym języku polskim i zazwyczaj nie są uważane za obce słowa.
Wpływy języka polskiego na język białoruski są mniej widoczne, ale nadal istotne. Wiele słów pochodzenia polskiego zostało włączonych do języka białoruskiego. Słowa te zazwyczaj dotyczą życia codziennego, jak "poczta", "kawa", "prasa", "sklep". Ponadto, wielu Białorusinów zna język polski i z powodzeniem używa go w codziennej komunikacji.
Pułapki językowe w tłumaczeniu z języka białoruskiego na polski
Zdarza się, że intuicja podpowiada komuś tłumaczenie. które może prowadzić do pomyłek. Takie pomyłki mogą wydawać się śmieszne, ale mogą mieć poważne konsekwencje. Profesjonalny tłumacz zwraca baczną uwagę na słowa, które brzmią podobnie w dwóch językach, ale posiadają odmienne znaczenia, take jak przykłady poniżej.
Słowo białoruskie |
Prawidłowe tłumaczenie na polski |
Uwaga na błędne tłumaczenie! |
аповесць (apoviesć)
|
opowiadanie
|
powieść - раман (raman)
|
гарбуз (garbuz)
|
dynia
|
arbuz - кавун (kavun)
|
дварэц (dvarec)
|
pałac
|
dworzec - вакзал (vakzal)
|
дума (duma)
|
myśl
|
duma - гордасць (hordasć)
|
запомніць (zapomnić)
|
zapamiętać
|
zapomnieć - забыць (zabyć)
|
край (krai)
|
brzeg, skraj
|
kraj - краіна (kraina)
|
меч (mech)
|
miecz
|
mecz - матч (match)
|
радзіма (radzima)
|
ojczyzna
|
rodzina - сім'я (sim'ya)
|
чайка (čajka)
|
mewa
|
czajka - кнігаўка (knihaŭka)
|
шына (šyna)
|
opona
|
szyna - рэек (rejek)
|