Język litewski - fakty i ciekawostki
Język litewski jest językiem ojczystym dla ok. 3,5 mln. ludzi (ok. 0,05% mieszkańców globu) i plasuje się poza pierwszą setką najczęściej stosowanych języków na świecie pod względem liczby rodzimych użytkowników.
Lietuvių kalba jest językiem urzędowym na Litwie. Uznawany jest jako język mniejszości narodowej w Polsce (ludność litewskojęzyczna zamieszkuje tereny Suwalszczyzny).
Litewski należy do grupy języków wschodniobałtyckich. Początków tego języka należy doszukiwać się w VI-VII w. n.e., kiedy to język litewski wyodrębnił się jako osobny twór z dialektów wschodniobałtyckich. Od IX w. zaczęły się pojawiać różnice między litewskim a łotewskim (obecnie oba języki nie są wzajemnie zrozumiałe). Najstarszy zabytek piśmiennictwa litewskiego – rękopis modlitwy w książce Tractatus sacerdotalis – datuje się na początek XVI w. Język ten dość skutecznie opierał się wpływom języków słowiańskich. Obecnie instytucją regulującą normy lietuvių kalba jest Państwowa Komisja Języka Litewskiego, która chroni język ojczysty przed zapożyczeniami (głównie z języka angielskiego), proponując w ich miejsce neologizmy rodzime.
Język litewski w zakresie morfologii i fonetyki uznaje się obok łotewskiego za jeden z najbardziej archaicznych (a tym samym konserwatywnych) żywych języków indoeuropejskich. Zachowało się w nim sporo cech charakterystycznych dla języka praindoeuropejskiego. Współczesny litewski jest dość mocno zróżnicowany dialektalnie. Jego warianty regionalne przyporządkowuje się do jednej z dwóch dużych grup dialektalnych: wysokolitewskiej i niskolitewskiej, inaczej zwanymi dialektami jauksztockimi i żmudzkimi.
Litewski jest jednym z języków oficjalnych Unii Europejskiej.
Litewski należy do języków o silnie rozbudowanej fleksji. Bardzo podobnie jak w polskim, występuje siedem przypadków, dwie liczby i dwa rodzaje (nie ma rodzaju nijakiego). Czasownik charakteryzuje się dużą różnorodnością form i konstrukcji wyrażających kategorie czasu, trybu i aspektu. Występują np. czasy proste: praesens, praeteritum, praeteritum frequentativum, futurum, 2 tryby conditionalis (I i II) oraz czasy złożone z imiesłowami (wyróżnia się aż 13 imiesłowów).
Interesującą cechą leksyki litewskiej jest występowanie licznych przyrostków zdrabniających. Przykładowo, polskiemu zdrobnieniu braciszek odpowiadają formy zarówno z pojedynczym sufiksem: brol-el-is, brol-iuk-as, brol-ut-is, brol-yt-is, brol-už-is, jak też z kilkoma przyrostkami, np. brol-ėl-iuk-as, brol-už-ėl-is, brol-už-yt-is.
Kulturowo do dziś używa się żeńskich form nazwisk, po których można rozpoznać, czy kobieta jest stanu wolnego (ta zasada nie dotyczy nazwisk męskich). Nazwiska kobiet niezamężnych kończą się na -aitė, –ytė, -iūtė oraz –utė. Dla nazwisk kobiet zamężnych zarezerwowany jest morfem -ienė. Nieoficjalnie istnieje na Litwie ruch feministyczny forsujący używanie nazwisk wyłącznie w formie rodzaju męskiego.
Jednym z dawnych zapożyczeń z języka polskiego funkcjonujących we współczesnym litewskim jest rzeczownik seimas (pol. sejm).
Podobieństwo do języka polskiego
Język litewski, należący do grupy bałtyckiej języków indoeuropejskich, może być nieco zrozumiały dla osób mówiących po polsku, ze względu na podobieństwa w gramatyce i słownictwie. Chociaż języki te mają różne korzenie, to przez wieki wspólne sąsiedztwo spowodowało, że wiele słów i wyrażeń przeszło z jednego języka do drugiego. Dlatego Polacy uczący się litewskiego mogą zauważyć wiele analogii, które ułatwią im naukę.
Starożytność języka litewskiego
Język litewski jest jednym z najstarszych języków indoeuropejskich, które przetrwały do czasów współczesnych. Jego korzenie sięgają co najmniej 4 000 lat wstecz. Dzięki temu, nauka języka litewskiego może być fascynującą podróżą w czasie, pozwalającą na zgłębienie bogatej historii i kultury Litwy oraz poznanie starożytnych korzeni języków indoeuropejskich.
Skomplikowana gramatyka
Język litewski posiada skomplikowaną gramatykę, z bogatym systemem fleksyjnym, który obejmuje liczne przypadki i odmiany. W języku litewskim występuje aż 12 przypadków, co jest wyjątkowe wśród języków indoeuropejskich. Dla porównania, język polski posiada 7 przypadków. Z tego powodu, nauka języka litewskiego może być wyjątkowym wyzwaniem dla Polaków.
Akcentowanie słów
W języku litewskim, podobnie jak w polskim, istotne jest właściwe akcentowanie słów. W przeciwnym razie może dojść do nieporozumień. Język litewski posiada jednak bardziej złożony system akcentów niż język polski, obejmujący akcent toniczny, długość samogłosek oraz iloczas. Opanowanie tych zasad może być kluczem do płynnego posługiwania się językiem litewskim.
Litewski alfabet
Język litewski używa alfabetu łacińskiego, podobnie jak polski, jednak z pewnymi różnicami. Litewski alfabet zawiera 32 litery, w tym 9 specjalnych znaków diakrytycznych. Warto nauczyć się tych znaków i ich wymowy, aby poprawnie czytać i pisać po litewsku.
Bogactwo dialektów
Język litewski posiada bogate zróżnicowanie dialektów, które można podzielić na dwie główne grupy: aukštaitiskai (górno-litewski) i žemaitiskai (dolno-litewski). Każdy z dialektów ma swoje unikalne cechy fonetyczne, gramatyczne i leksykalne, co sprawia, że zrozumienie niektórych dialektów może być trudne nawet dla rodowitych Litwinów. Dla osób uczących się języka litewskiego, to zróżnicowanie może być fascynującym aspektem kultury Litwy, pozwalającym na odkrywanie regionalnych specyfik.
Język litewski a język łotewski
Język litewski i łotewski są jedynymi dwoma żywymi językami bałtyckimi i choć są spokrewnione, różnią się od siebie pod względem gramatyki, słownictwa i wymowy. Dlatego dla Polaków uczących się języka litewskiego, ciekawym aspektem może być porównanie tych dwóch języków i zrozumienie, jak ewoluowały na przestrzeni wieków.
Przysłowia i powiedzenia
Każdy język ma swoje unikalne przysłowia i powiedzenia, które odzwierciedlają wartości, wierzenia i kulturę społeczności. Język litewski nie jest wyjątkiem. Poznanie litewskich przysłów i powiedzeń może być interesujące dla Polaków, gdyż pozwala na zrozumienie sposobu myślenia Litwinów, ich życiowej mądrości oraz poznawanie różnic i podobieństw między polską a litewską kulturą.
Pułapki językowe w tłumaczeniu z języka litewskiego na język polski
Zdarza się, że intuicja podpowiada komuś tłumaczenie. które może prowadzić do pomyłek. Takie pomyłki mogą wydawać się śmieszne, ale mogą mieć poważne konsekwencje. Profesjonalny tłumacz zwraca baczną uwagę na słowa, które brzmią podobnie w dwóch językach, ale posiadają odmienne znaczenia, take jak przykłady poniżej.
Słowo litewskie |
Prawidłowe tłumaczenie na polski |
Uwaga na błędne tłumaczenie! |
agentūra | agencja | agentura - svetimojižvalgyba |
aktualus | ważny | aktualny - dabartinis/esamas |
avansas | zaliczka | awans - avansavimas |
charakteristikos | konkretne cechy/parametry | charakterystyka - aprašas |
humanitarinis | humanistyczny | humanitarny - žmogiškas/žmogiškasis |
kranas | dźwig | kran - čiaupas |
orderis | nakaz (aresztowania) | order - ordinas |
poliklinika | specjalistyczna przychodnia zdrowia | poliklinika - klinikinė ligoninė |
Cennik tłumaczeń pisemnych: ile kosztuje profesjonalne tłumaczenie litewskie?
Orientacyjny cennik tłumaczeń z języka litewskiego oraz na język litewski: pisemnych, przysięgłych, ekspresowych, specjalistycznych i ustnych, w tym polsko-litewskich, litewsko-polskich a także bezpośrednich pomiędzy językiem litewskim i innymi językami obcymi bez języka polskiego.
Tłumaczenia pisemne
|
Zwykłe, przysięgłe, specjalistyczne, ekspresowe |
z języka litewskiego na język polski | od 0,25 zł / słowo |
z języka polskiego na język litewski | od 0,25 zł / słowo |
z języka litewskiego na inny język | od 0,25 zł / słowo |
z innego języka obcego na litewski | od 0,25 zł / słowo |
weryfikacja tłumaczenia | od 50% stawki tłumaczenia |
napisy do filmu (subtitling) | od 50 zł / minuta nagrania wideo |
opracowanie graficzne | od 10 zł / strona fizyczna lub grafika |
opracowanie terminologiczne | od 250 zł / h |
opłata projektowa | od 150 zł / 10% |
Tłumaczenia ustne
|
Online i na miejscu. Konsekutywne, symultaniczne, przysięgłe. |
litewski <> polski |
250 zł / h |
litewski <> inny język obcy |
500 zł / h |
minimalny blok rezerwacji |
3-8 h w zależności od produktu |
kompleksowa obsługa tłumaczeń ustnych online: platforma i zarządzanie |
kosztorys indywidualny |
wynajem sprzętu do tłumaczeń ustnych na miejscowych |
kosztorys indywidualny |
Ceny netto. Poniższa prezentacja nie stanowi oferty handlowej: każdy projekt wyceniamy zgodnie z potrzebami klienta konkurencyjnie, indywidualnie i bezpłatnie.
Praktyczny słowniczek polsko - litewski
wyrażenie polskie |
wyrażenie litewskie |
---|---|
tak | taip |
nie | ne |
proszę | prašau/prašom |
dziękuję | ačiū |
przepraszam | atsiprašau |
dzień dobry | labas rytas/laba diena |
dobry wieczór | labas vakaras |
dobranoc | labanakt |
do widzenia | iki pasimatymo/viso gero |
cześć (na powitanie) | labas/sveiki |
Jak się masz? | Kaip laikaisi?/Kaip sekasi? |
dobrze | gerai |
Nazywam się... | Aš vardu .../Mano vardas yra... |
Nie rozumiem | Nesuprantu |
Jestem Polką / Polakiem | Esu iš Lenkijos |
Co potrafi zawodowy tłumacz polsko-litewski i litewsko-polski?
Tłumacz litewsko-polski musi posiadać szeroką wiedzę i umiejętności, aby efektywnie przekładać teksty pomiędzy tymi dwoma językami. Wiedza ta obejmuje zarówno biegłość językową, jak i zrozumienie kultury, gramatyki oraz specyfiki obu języków. Oto kilka kluczowych aspektów, które tłumacz musi znać i rozumieć.
Biegłość językowa
Tłumacz musi biegle posługiwać się zarówno językiem litewskim, jak i polskim. To oznacza znajomość słownictwa, gramatyki, składni oraz wymowy w obu językach. Biegłość językowa obejmuje również zdolność do zrozumienia różnych dialektów, akcentów i odmian regionalnych obu języków.
Zrozumienie kultury
Tłumaczenie tekstów z jednego języka na drugi często wymaga uwzględnienia kontekstu kulturowego. Tłumacz musi być świadomy różnic kulturowych między Litwą a Polską, aby dokładnie oddać niuanse i konotacje zawarte w tekście. Wiedza na temat historii, tradycji, zwyczajów oraz wydarzeń społecznych i politycznych jest niezbędna do prawidłowego tłumaczenia.
Gramatyka
Gramatyka w języku litewskim i polskim różni się pod wieloma względami. Tłumacz musi znać i stosować się do zasad gramatycznych obu języków, takich jak odmiana czasowników, deklinacja rzeczowników, użycie czasów przeszłych, struktura zdań czy rodzaje zaimków. Błędy gramatyczne mogą prowadzić do poważnych nieporozumień, dlatego tłumacz powinien zwracać na nie szczególną uwagę.
Idiomy i frazy
W obu językach istnieje wiele idiomów i zwrotów, które nie mają dosłownego odpowiednika w drugim języku. Tłumacz musi znać te idiomy i umieć je przekładać na odpowiednie wyrażenia, które oddają ich znaczenie w języku docelowym. Ponadto tłumacz powinien zdawać sobie sprawę, że niektóre idiomy są specyficzne dla określonego regionu czy kraju i mogą być niezrozumiałe dla odbiorców z innych obszarów.
Słownictwo specjalistyczne
Tłumacz musi znać słownictwo specjalistyczne związane z daną dziedziną, taką jak medycyna, prawo czy technologia. Pozwala to na precyzyjne tłumaczenie tekstów fachowych i unikanie błędów wynikających z niezrozumienia terminologii. W miarę jak tłumacz zdobywa doświadczenie w różnych dziedzinach, jego wiedza specjalistyczna się rozszerza, co przekłada się na lepsze tłumaczenia.
Styl i rejestr
Tłumacz musi uwzględniać styl i rejestr tekstu źródłowego, tak aby przekład oddawał intencje autora. Na przykład, tekst formalny powinien być przetłumaczony na język równie formalny, podczas gdy tekst potoczny może wymagać użycia bardziej potocznego języka. Tłumacz powinien też zwracać uwagę na ton tekstu, aby zachować jego atmosferę i emocje.
Współczesny język
Tłumacz musi być na bieżąco z ewolucją języka, włączając w to nowe słowa, zwroty i zmieniające się znaczenia istniejących wyrazów. Dzięki temu tłumaczenia będą aktualne i zrozumiałe dla współczesnych odbiorców. Czasami może to oznaczać konieczność przekształcenia archaicznych bądź przestarzałych słów na współczesne odpowiedniki.
"Fałszywe przyjaciółki"
Tłumacz powinien być świadomy fałszywych przyjaciółek, czyli słów, które wydają się być związane z innymi językami, ale mają inne znaczenia. Unikanie błędów wynikających z fałszywych przyjaciółek jest kluczowe dla dokładnego tłumaczenia.
Lokalizacja
Tłumacz musi dostosowywać przekład do kontekstu lokalnego, co może obejmować dostosowanie jednostek miary, walut czy odniesień kulturowych. Celem jest uczynienie tłumaczenia jak najbardziej zrozumiałym dla odbiorców docelowych.
Tłumaczenie niestandardowych form języka
Tłumacz musi być w stanie zrozumieć i przetłumaczyć niestandardowe formy języka, takie jak slang, żargon czy dialekty. Uwzględnienie tych niuansów może przyczynić się do większej autentyczności przekładu.
Redagowanie i korekta
Tłumacz powinien być zdolny do redagowania i korygowania swojej pracy, dbając o poprawność językową, gramatyczną oraz interpunkcyjną. Umiejętność samodzielnego sprawdzania tłumaczeń i eliminowania błędów jest kluczowa dla utrzymania wysokiej jakości pracy.
Tłumaczenie kontekstowe
Tłumacz musi być w stanie uwzględniać kontekst tekstu, tak aby przekład nie był jedynie dosłowny, ale również oddawał znaczenie i cel oryginału. Tłumaczenie kontekstowe może obejmować analizowanie intencji autora, odbiorców oraz sytuacji, w której tekst ma być użyty.
Wiedza o konwencjach pisowni
Tłumacz powinien znać konwencje pisowni obu języków, takie jak systemy notacji liczb, znaki diakrytyczne, zasady pisania wielkimi literami czy zastosowanie cudzysłowów. Znajomość tych konwencji jest niezbędna dla zachowania spójności i czytelności przekładu.
Umiejętność przekładu na język ojczysty
Tłumaczenie na język ojczysty zwykle daje lepsze rezultaty, ponieważ tłumacz ma naturalne wyczucie języka docelowego. Tłumacz powinien być więc kompetentny w tłumaczeniu z języka litewskiego na polski i odwrotnie, ale szczególną wagę powinien przykładać do tłumaczeń na język ojczysty.
Umiejętność przekładu kreatywnego
Tłumacz musi posiadać zdolności kreatywne, aby tłumaczyć teksty artystyczne, takie jak literatura, poezja czy piosenki. W takich przypadkach, tłumacz musi dążyć do zachowania oryginalnego rytmu, stylu, znaczenia i emocji, często wymagając twórczego podejścia do tłumaczenia.
Tłumaczenie tekstów związanych z SEO
Tłumacz musi zdawać sobie sprawę z technik optymalizacji treści dla wyszukiwarek (SEO) i uwzględniać je podczas tłumaczenia. Obejmuje to odpowiednie użycie słów kluczowych, fraz i struktury tekstu, które mogą wpływać na pozycjonowanie strony w wynikach wyszukiwania.
Redagowanie i korekta
Tłumacz musi dbać o jakość swojej pracy, co obejmuje sprawdzanie tłumaczenia pod kątem błędów gramatycznych, interpunkcyjnych, stylistycznych oraz terminologicznych.
Adaptacja przekładu do celu komunikacyjnego
Tłumacz musi być w stanie dostosować tłumaczenie do celu, dla którego zostało stworzone. Na przykład, tłumaczenie reklamy wymaga innego podejścia niż tłumaczenie umowy prawnej. Tłumacz powinien zatem zwracać uwagę na kontekst i oczekiwania odbiorców.
Praca z różnymi formatami dokumentów
Tłumacz musi być biegły w pracy z różnymi formatami dokumentów, takimi jak pliki tekstowe, prezentacje czy pliki graficzne. To może wymagać umiejętności korzystania z różnych programów komputerowych, takich jak edytory tekstu, narzędzia DTP czy oprogramowanie do tłumaczenia wspomaganego komputerowo (CAT).
Znajomość oprogramowania CAT:
Współcześni tłumacze często korzystają z narzędzi CAT, które ułatwiają i przyspieszają pracę. Umiejętność korzystania z takiego oprogramowania, jak Trados czy memoQ, jest często wymagana w zawodzie tłumacza.
Tłumaczenie tekstów kreatywnych
Tłumaczenie tekstów literackich, poezji czy piosenek wymaga nie tylko doskonałej znajomości obu języków, ale także wyczucia artystycznego i kreatywności. Tłumacz musi umieć oddać piękno oryginalnego tekstu, jednocześnie zachowując jego treść i emocje.
Przekład kulturowy
Tłumacz musi być zdolny do przekładania kulturowego, czyli dostosowywania tekstu tak, aby był zrozumiały i akceptowalny dla odbiorców docelowych. Może to obejmować zmiany w przykładach, metaforach czy odniesieniach kulturowych.
Umiejętność pracy w zespole
Tłumacze często współpracują z innymi specjalistami, takimi jak redaktorzy, korektorzy czy inni tłumacze. Umiejętność pracy w zespole oraz efektywna komunikacja z innymi członkami grupy jest ważna dla osiągnięcia optymalnych rezultatów.
Zarządzanie czasem i organizacja pracy
Tłumacz musi być w stanie zarządzać swoim czasem i organizować pracę tak, aby terminowo realizować zlecenia. Wymaga to umiejętności planowania, priorytetyzacji zadań i motywacji do pracy.
Wiedza na temat etyki zawodowej
Tłumacz powinien znać i przestrzegać zasad etyki zawodowej, takich jak zachowanie poufności informacji, rzetelność w pracy oraz uczciwość wobec klientów i współpracowników. Poszanowanie tych zasad buduje zaufanie i profesjonalizm w branży tłumaczeniowej.
Umiejętność uczenia się i rozwoju zawodowego
Tłumacz powinien być otwarty na rozwój zawodowy i ciągłe doskonalenie swoich umiejętności. Uczestnictwo w szkoleniach, warsztatach czy konferencjach branżowych pozwala na zdobywanie nowych kompetencji i utrzymanie bieżącej wiedzy na temat zmian w językach, technologii oraz trendów w tłumaczeniach.
Wielu klientów zaczynało od tłumaczenia własnych projektów samodzielnie, zanim się poznaliśmy.
Jeżeli nie masz czasu nabywać wszystkich powyższych umiejętności, samodzielne tłumaczenie może okazać się nieefektywne: na pewno nie będzie dla Firmy ani lepsze, ani tańsze, ani bardziej przyjemne niż nawiązanie profesjonalnej współpracy z Pozeną.
Wyceń projekt i przekonaj się osobiście.
Bardzo cieszymy się z codziennych życzliwych komentarzy klientów. Potwierdzają one naszą formułę i jak nic innego zachęcają do nieustannego rozwoju, nauki i starań.
Jesteśmy też bardzo dumni, kiedy codzienna praca owocuje prestiżowymi wyróżnieniami światowej klasy. Taką nagrodę otrzymaliśmy niedawno podczas dorocznej gali Association of Translation Companies, jednej z najbardziej prestiżowych organizacji branży językowej na Ziemi. Bardzo dziękujemy!