tłumacz perski (farsi)
Język perski - fakty i ciekawostki
Język perski jest językiem ojczystym dla ok. 60 mln. ludzi (blisko 1% mieszkańców globu), co sytuuje go 29. miejscu listy najczęściej używanych języków świata pod względem rodzimych użytkowników.
Fārsī jest językiem urzędowym w Iranie, Afganistanie i Tadżykistanie. Stosowany jest również w rejonach Uzbekistanu, Rosji, Iraku i Azerbejdżanu. Łącznie posługuje się nim ok. 110 mln. ludzi.
Perski należy do języków indoeuropejskich, a konkretnie do grupy języków indoirańskich. Jego historia dzieli się na trzy okresy: staroperski (VI-IV w. p.n.e.), podczas którego stosowano pismo klinowe, średnioperski (III w. p.n.e.-VIII w. n.e.), kiedy wykształcił się język pahlawi oraz nowoperski (IX w. do czasów współczesnych). W tym ostatnim okresie fārsī przejął alfabet arabski (w zmodyfikowanej wersji) i zapożyczał słowa z języka arabskiego.
Perski charakteryzuje się dużym zróżnicowanie dialektalnym. Na bazie literackiego standardu perskiego wykształciły się jego trzy główne dialekty: zachodni perski (stosowany głównie w Iranie), dari – wariant, który przez część badaczy uznawany jest jako odrębny język (używany w Afganistanie) oraz tadżycki – określany czasem mianem języka tadżyckiego i zapisywany cyrylicą. Odmiany te traktowane są jako wzajemnie zrozumiałe. Oprócz wyżej wymienionych istnieje szereg języków/dialektów mniej lub bardziej zbliżonych do standardowej odmiany perskiego.
Regulacją fārsī oraz innych języków obowiązujących w Iranie zajmuje się Akademia Języka i Literatury Perskiej.
Język perski określany jest mianem drugiego języka islamu (po języku arabskim).
Oprócz zapożyczeń z arabskiego w języku perskim istnieje sporo pożyczek z francuskiego (przez wiele lat francuski był drugim językiem w Iranie), np. مرسی [mersi] (pol. dziękuję), شوفر [shoufer] (pol. szofer).
Z perskiego wywodzi się też wiele słów funkcjonujących we współczesnych językach europejskich. Do polszczyzny, za pośrednictwem innych języków, dotarły m.in. takie słowa jak: bazar, szach, szpinak.
Podstawowy szyk wyrazów w perskim to podmiot-dopełnienie-orzeczenie. Czasownik występuje więc na końcu zdania
Związek między językiem polskim a perskim
Mimo że język perski i polski wydają się być odległe i różne, oba należą do rodziny języków indoeuropejskich. Oznacza to, że mają wspólne korzenie i można w nich znaleźć podobieństwa w gramatyce, składni oraz leksyce. Odkrywanie tych związków może być fascynujące dla osób uczących się obu języków.
Wyjątkowy alfabet perski
Alfabet perski, nazywany również alfabetem arabsko-perskim, to szczególny zbiór znaków, który różni się od alfabetu łacińskiego. Składa się z 32 liter i jest pismem arabskim zaadaptowanym do potrzeb języka perskiego. Choć początkowo może wydawać się trudny, zrozumienie tego alfabetu otwiera drzwi do odkrywania perskiej literatury i kultury.
Bogactwo perskiej poezji
Język perski jest znany ze swojej bogatej i różnorodnej tradycji poetyckiej, która sięga tysiąca lat wstecz. Wielcy poeci perscy, tacy jak Ferdowsi, Hafez czy Rumi, są uważani za mistrzów literatury światowej. Wprowadzenie się w świat perskiej poezji może pomóc Polakom zrozumieć piękno tego języka i jego kulturowe znaczenie.
Język perski jako język oficjalny
Perski, znany także jako farsi, jest językiem oficjalnym Iranu, Afganistanu i Tadżykistanu. Mówi nim około 110 milionów osób na całym świecie. Znajomość języka perskiego daje więc dostęp do wielu kultur, zwyczajów i tradycji, które można odkryć podczas podróży po tych krajach.
Perski jako język pomocniczy w Bahaizmie
Ciekawostką jest, że język perski jest jednym z języków pomocniczych używanych w religii bahaizmu. Założyciel tej wiary, Bahá'u'lláh, pisał większość swoich dzieł w języku perskim i arabskim, co sprawia, że perski jest ważny dla wyznawców tego wyznania.
Wymowa perskiego dla Polaków
Chociaż język perski ma swoje wyjątkowe dźwięki i intonacje, wymowa nie powinna stanowić dużego wyzwania dla Polaków. Perski nie ma akcentu wyrazowego, co oznacza, że akcent pada zazwyczaj na pierwszą sylabę wyrazu. To ułatwia naukę dla osób mówiących po polsku, które są przyzwyczajone do podobnej zasady.
Wpływ języka perskiego na inne języki
Język perski wywarł wpływ na wiele języków, szczególnie te z regionu Bliskiego Wschodu i Azji Centralnej. W wyniku historycznych podbojów perskich i kontaktów handlowych, słownictwo perskie zostało włączone do języków takich jak urdu, turecki, azerbejdżański czy paszto. Dla Polaków mówiących po polsku odkrywanie tych wpływów może być fascynujące, ponieważ może pomóc zrozumieć związki między różnymi językami i kulturami. Dodatkowo, niektóre perskie słowa przeszły do języka polskiego, choć są one raczej rzadkie i dotyczą głównie kulinariów czy nazw tkanin.
Prostota gramatyki perskiej
Mimo że język perski może wydawać się trudny z powodu swojego alfabetu, jego gramatyka jest stosunkowo prosta, szczególnie w porównaniu z gramatyką polską. Perski nie posiada rodzajów gramatycznych ani przypadków, co znacznie ułatwia naukę dla osób mówiących po polsku. W języku perskim występuje również stała kolejność wyrazów w zdaniu, co sprawia, że szybko można zrozumieć zasady tworzenia zdań. Nauka perskiego może być więc atrakcyjna dla Polaków, zwłaszcza że różnice gramatyczne dają szansę na rozwijanie umiejętności językowych i poznawanie innych struktur językowych.
Perska kaligrafia jako sztuka
Kaligrafia perska to nie tylko piękno pisma, ale także forma sztuki, która ma długą i bogatą historię. Jest ona ściśle związana z poezją i literaturą perską, a jej tradycja sięga czasów przedislamskich. Dla Polaków mówiących po polsku nauka kalligrafii perskiej może być zarówno wyjątkowym doświadczeniem artystycznym, jak i sposobem na zrozumienie kultury perskiej. Praktykowanie kaligrafii pozwala także na rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej, cierpliwości i koncentracji.
Ciekawe idiomy i powiedzenia w języku perskim
Warto zwrócić uwagę na idiomy i powiedzenia perskie, które mogą dać Polakowi fascynujący pogląd na podobieństwa i różnice kulturowe.
perski idiom / powiedzenie |
tłumaczenie dosłowne na polski |
polski odpowiednik |
صبر تلخ است٬ ولیکن بر شیرین دارد (Sabr talx ast, valikan bar-e širin dārad) | Cierpliwość jest gorzka, ale ma słodki owoc | Cierpliwość popłaca |
جوجه را آخر پاییز میشمارند (Juje rā āxare pāiz mišomārand) | Kurczaki się liczy pod koniec jesieni | Nie mów „hop”, dopóki nie przeskoczysz |
مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید میترسد (Mār gazide az rismān-e siyah va sefid mitarsad) | Ten, kto został ukąszony przez węża,boi się nawet czarno-białego sznura | Kto się na gorącym sparzy, ten na zimne dmucha |
دیوار موش داره٬ موش هم گوش داره (Divār muš dāre, muš ham guš dāre) | Ściany mają myszy, a myszy mają uszy | Ściany mają uszy |
پرسیدن عیب نیست٬ ندانستن عیب است (Porsidan e’yb nist, nadānestan e’yb ast) | Ten kto nie zadaje pytań, niczego się nie uczy | Kto pyta, nie błądzi |
عزت هر کس به دست آن کس است (Ezzat-e har kas be-dast-e ân kas ast) | Nie ma co liczyć na innych, bo oni dbają o własne sprawy | Każdy jest kowalem własnego losu |
عقل مردم , به چشمشان (Aegiluh mardom, be cheshmeshan) | Mądrość ludzka zawiera się w oczach | Zobaczyć znaczy uwierzyć |
مرختو برجیگ (Jeegaretō bokhoram) | Zjem twoją wątrobę | Dla ciebie wszystko |
Praktyczny słowniczek polsko - perski
wyrażenie polskie |
wyrażenie perskie |
---|---|
tak | بله (baleh) |
nie | نه (na) |
proszę | لطفا [lotfän] |
dziękuję | متشکرم [motešäkeram] |
przepraszam | ببخشید [bebakhšid] |
dzień dobry | روز بخیر [ruz bexeyr] |
dobry wieczór | شب بخیر [šab bexeyr] |
dobranoc | شب خوش [šab xosh] |
do widzenia | خداحافظ [xodâ hâfez] |
cześć (na powitanie) | سلام [sälâm] |
Jak się masz? | حال شما چطور است؟ [hâl-e šomâ četor ast?] |
Dziękuję, dobrze. | ممنون، خوبم. [mamnun, xobam.] |
Nazywam się... | اسم من ... است [esm-e man ... ast] |
Nie rozumiem | نمیفهمم [nemifahmam] |
Jestem Polką / Polakiem | من یک خانم / آقای لهستانی هستم [man yek khânom / âqâ-ye lahstâni hastam] |