Czytaj stronę główną POZENA

tłumacz macedoński

Język macedoński - fakty i ciekawostki

 

Język macedoński jest językiem ojczystym dla 2 mln. ludzi (ok. 0,03% mieszkańców globu).

Macedoński jest językiem urzędowym w Macedonii. Ponadto posiada status języka mniejszości w Rumunii, Albanii i Serbii.

Język macedoński należy do grupy języków południowosłowiańskich. Wywodzi się z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, pierwszego literackiego języka Słowian. Przez stulecia macedoński dzielił historię z językiem bułgarskim (niektórzy badacze bułgarscy w związku z tym traktują ten język jako dialekt bułgarskiego, co jest poglądem kontrowersyjnym). W drugiej połowie XIX w., po wyzwoleniu Bułgarii spod panowania tureckiego, zaczęto dostrzegać odrębność języka macedońskiego od bułgarskiego (ziemie macedońskie znajdowały się poza granicami Bułgarii). W I połowie XX w. nastąpił intensywny rozwój literatury macedońskiej, a jako odrębny byt językowy macedoński został oficjalnie uznany w 1944 roku przez Antyfaszystowską Radę Wyzwolenia Jugosławii.

Do zapisu języka macedońskiego stosuje się zmodyfikowaną cyrylicę. Alfabet składa się z 31 liter.

Pomimo stosunkowo niewielkiej liczby rodzimych użytkowników macedoński charakteryzuje się dość znacznym zróżnicowaniem dialektalnym. Wyróżnia się pięć grup dialektów zachodnich oraz dwie grupy dialektów wschodnich.

Normy języka macedońskiego reguluje Instytut Języka Macedońskiego "Krste Misirkov Języka Bułgarskiego, który jest jednostką Skopijskiego Uniwersytetu Świętego Cyryla i Metodego.

Podobnie jak w przypadku języka bułgarskiego cechą wyróżniającą macedoński na tle innych języków słowiańskich jest brak odmiany rzeczowników przez przypadki. Tak jak i w bułgarskim, występuje też rodzajnik określony (odpowiednik angielskiego the), który dołączany jest jako przyrostek do rzeczownika, np. човек (chovek) (pol. człowiek) → човекът.

System rodzajników w macedońskim jest bardziej złożony niż w przypadku bułgarskiego. Wyróżnia się aż trzy formy rodzajnika w zależności od stopnia bliskości bądź oddalenia przedmiotu czy też osoby od nadawcy komunikatu.

Inną ważną różnicą pomiędzy bułgarskim a macedońskim jest kwestia akcentu wyrazowego. W języku macedońskim, w przeciwieństwie do bułgarskiego, jest on stały i pada na trzecią sylabę od końca w przypadku dłuższych wyrazów lub na drugą od końca w krótszych wyrazach.

Na język macedoński dość znaczny wpływ wywarł język serbskochorwacki (z kolei na bułgarski – rosyjski).

Pochodzenie języka macedońskiego

Język macedoński należy do rodziny języków indoeuropejskich, a konkretniej do grupy południowosłowiańskiej, do której zaliczają się również takie języki jak bułgarski, serbski, chorwacki czy słoweński. Macedoński wywodzi się z dialektów staro-cerkiewno-słowiańskiego, które z czasem ewoluowały, doprowadzając do powstania współczesnej macedońszczyzny. Język ten został uznany za odrębny język w 1945 roku po zakończeniu II wojny światowej. Dzisiaj jest językiem urzędowym w Macedonii Północnej i używany przez około 2 miliony osób na całym świecie.

Alfabet macedoński

Język macedoński posługuje się alfabetem cyrylicy, który został opracowany na podstawie alfabetu bułgarskiego. Składa się on z 31 liter i został wprowadzony w 1945 roku. Warto zwrócić uwagę, że alfabet macedoński różni się nieco od alfabetów stosowanych w innych językach słowiańskich używających cyrylicy, takich jak rosyjski czy ukraiński. Dlatego nauka alfabetu macedońskiego może być ciekawym wyzwaniem dla Polaków uczących się tego języka.

Podobieństwa z językiem bułgarskim

Macedoński jest bardzo blisko spokrewniony z językiem bułgarskim, co oznacza, że wiele słów, gramatyki i struktury zdania jest bardzo podobne w obu językach. Z tego powodu osoby, które znają jeden z tych języków, mają dużo łatwiej nauczyć się drugiego. Warto również zwrócić uwagę, że oba języki posiadają wiele zapożyczeń z innych języków, takich jak grecki, turecki czy perski, co sprawia, że są one interesujące z lingwistycznego punktu widzenia.

Brak rodzaju nijakiego i zjawisko liczby mnogiej

W języku macedońskim występuje przypadkowość, podobnie jak w języku polskim, lecz różni się tym, że nie posiada rodzaju nijakiego. W macedońskim są tylko dwa rodzaje gramatyczne: męski i żeński. Ponadto, język macedoński nie stosuje liczby mnogiej w liczbie pojedynczej, co jest zjawiskiem dość charakterystycznym dla niektórych języków słowiańskich, w tym polskiego.

Wpływ języków sąsiednich i zapożyczenia

Język macedoński był pod wpływem różnych języków sąsiednich i historycznych, takich jak staro-cerkiewno-słowiański, grecki, łaciński, turecki, albański czy rumuński. W rezultacie macedoński zawiera wiele zapożyczeń z tych języków, co dodaje mu unikalnego charakteru i sprawia, że jest interesujący dla osób uczących się języków obcych.

Akcent i wymowa

Macedoński ma dynamiczny akcent, podobnie jak język polski. Oznacza to, że akcent w wyrazie może przesuwać się na różne sylaby w zależności od formy gramatycznej. Wymowa macedońska jest jednak znacznie bardziej uproszczona niż polska, ze względu na mniejszą ilość dźwięków oraz prostszą strukturę sylabiczną.

Bogactwo wyrażeń i przysłów

Język macedoński, podobnie jak inne języki słowiańskie, charakteryzuje się bogactwem wyrażeń i przysłów. Są one wynikiem długiej historii i kultury regionu oraz wpływów sąsiednich krajów. Dla osób uczących się macedońskiego odkrywanie tych unikalnych fraz i przysłów może być fascynującym aspektem nauki języka.

Macedoński w literaturze

Macedoński ma bogatą tradycję literacką, która rozpoczęła się w średniowieczu z twórczością pisarzy, takich jak Grigor Prlichev czy Koco Racin. Współczesna literatura macedońska jest różnorodna, a jej przedstawiciele tworzą zarówno poezję, jak i prozę. Nauka macedońskiego daje możliwość odkrycia oryginalnych dzieł literackich, które mogą być trudno dostępne w przekładach na język polski.

Pułapki językowe w tłumaczeniu z języka macedońskiego na język polski

 

Zdarza się, że intuicja podpowiada komuś tłumaczenie. które może prowadzić do pomyłek. Takie pomyłki mogą wydawać się śmieszne, ale mogą mieć poważne konsekwencje. Profesjonalny tłumacz zwraca baczną uwagę na słowa, które brzmią podobnie w dwóch językach, ale posiadają odmienne znaczenia, take jak przykłady poniżej. 

 

Słowo macedońskie

Prawidłowe tłumaczenie na polski

Uwaga na błędne tłumaczenie!

година(godina)  rok  godzina  - час(čas) 
дворец(dvorets)  pałac  dworzec  - железничка станица(železnička stanica) 
запомни(zapomni)  pamiętać  zapomnieć  - заборава(zaborava) 
крај(kraj)  koniec  kraj  - земја(zemja) 
повест(povest)  krótka powieść, nowela  powieść  - роман(roman) 
реч(reč)  mowa  rzecz  - работа(rabota) 
рок(rok)  termin, okres  rok  - година(godina) 
стол(stol)  krzesło  stół  - маса(masa) 
час(čas)  godzina  czas  - време(vreme) 
ягода(jagoda)  truskawka  jagoda  - зрно(zrno) 

 

Praktyczny słowniczek polsko - macedoński

 

wyrażenie polskie

wyrażenie macedońskie

tak да (da)
nie не (ne)
proszę Ве молам (Ve molam)
dziękuję Благодарам (Blagodaram)
przepraszam Извинете (Izvinete)
dzień dobry Добро утро (Dobro utro)
dobry wieczór Добра вечер (Dobra večer)
dobranoc Лека ноќ (Leka noḱ)
do widzenia Довидување (Doviduvaњe)
cześć (na powitanie) Здраво (Zdravo)
Jak się masz? Како си? (Kako si?)
Dziękuję, dobrze.  Благодарам, добро сум. (Blagodaram, dobro sum.)
Nazywam się... Јас се викаам... (Jas se vikaam...)
Nie rozumiem Не разбирам (Ne razbiram)
Jestem Polką / Polakiem Јас сум Полка / Полак (Jas sum Polka / Polak)