Czytaj stronę główną POZENA

tłumacz chiński

Język chiński - ciekawostki

 

Język chiński w odmianie mandaryńskiej jest językiem ojczystym dla ok. 1 miliarda ludzi (ponad 14% światowej populacji) i jest bezsprzecznie najczęściej używanym językiem na świecie. Chiński posiada status języka urzędowego w Chinach, Tajwanie oraz Singapurze.

Język chiński traktowany jest często jako makrojęzyk i stanowi grupę języków, które należą do rodziny języków chińsko-tybetańskich. Jego historia liczy ok. 8 tys. lat i z tego względu uznaje się chiński za najstarszy język na świecie. Najstarsze znalezione zapiski w języku chińskim to inskrypcje wyryte na kościach zwierzęcych, które datuje się na r. 1250 p.n.e. (okres panowania dynastii Shang). Pismo chińskie to pismo logograficzne (ideograficzno-fonetyczne) i składa się z ok. 50 tys. znaków. System ten jest otwarty – wciąż powstają nowe znaki.

Oparty na dialekcie pekińskim język mandaryński od kilku dekad pełni funkcję standardowej odmiany chińskiego. Chiński jako makrojęzyk dzieli się na dwie zasadnicze grupy: północną, w której poszczególne języki są ze sobą spokrewnione (do tej grupy zalicza się m. in. mandaryński), oraz południową, w skład której wchodzą języki odległe strukturalnie i przez to wzajemnie niezrozumiałe. Dodatkowo każdy z języków chińskich posiada szereg dialektów, które stanowią ważny wyznacznik tożsamości lokalnej.

Istnieją dwie odmiany pisma chińskiego: tradycyjna i uproszczona. Tę drugą wprowadzono i zaczęto upowszechniać w latach pięćdziesiątych XX w. w celu likwidacji analfabetyzmu (zmodyfikowano wówczas ok. połowę najbardziej skomplikowanych znaków).

Chiński jest jednym z języków oficjalnych międzynarodowych organizacji, do których zalicza się: ONZ, MFW, Międzynarodowy Trybunał Karny i Szanghajską Organizację Współpracy.

Mandaryński, tak jak i inne języki chińskie i większość języków azjatyckich, jest językiem tonalnym. Każdej sylabie przypisany jest ton decydujący o znaczeniu wyrazu. W mandaryńskim wyróżnia się cztery tony (wysoki, wznoszący, opadająco-wznoszący i opadający) oraz ton neutralny.

W chińskim nie istnieją czasy gramatyczne. Relacje czasowe ustalane są na podstawie kontekstu, względnie za pomocą okoliczników czasu, jak np. wczoraj czy dzisiaj. Stosuje się także partykuły 了[le] i 过 [guò] oznaczające dokonanie danej czynności.

Inną cechą charakterystyczną chińskiego jest niemal całkowity brak fleksji (nie ma np. odmiany rzeczowników i przymiotników przez liczby i przypadki), w związku z czym prawie wszystkie słowa mają jedną formę gramatyczną.

We współczesnym języku chińskim wykorzystuje się tak naprawdę jedynie ok. 5-6 tysięcy znaków.

Najbardziej popularnym nazwiskiem chińskim jest Wang, którego polskim odpowiednikiem jest król. Nazwisko to nosi blisko 100 mln. Chińczyków.

Chińska nazwa Facebooka to 臉書 Liǎnshū, co dosłownie oznacza „twarzoksiążka”! Wielu Chińczyków posługuje się jednak żartobliwym określeniem 非死不可 (Fēisǐ-bùkě), co w tłumaczeniu polskim oznacza „musisz umrzeć”!

Język chiński, jeden z najstarszych i najbardziej złożonych języków na świecie, to fascynujący temat dla osób mówiących po polsku. Ze swoim bogatym dziedzictwem kulturowym, unikalnym systemem pisma oraz złożoną gramatyką, język chiński może być zarówno inspirujący, jak i wymagający dla polskich uczniów.

Rodzina językowa

Język chiński należy do rodziny języków sino-tybetańskich, która obejmuje ponad 400 języków. Są one używane głównie w Chinach, ale także w krajach takich jak Tybet, Nepal, Bhutan czy Mjanma. Język polski natomiast należy do rodziny języków indoeuropejskich, co sprawia, że różni się znacznie od chińskiego pod względem gramatyki, fonetyki oraz słownictwa.

W języku chińskim istnieje wiele dialektów, ale najbardziej rozpowszechnionym i używanym na co dzień jest mandaryński, którym posługuje się około 70% populacji Chin. Inne ważne dialekty to kantoński, szanghajski, fukienieński i hakka. Dialekty te różnią się między sobą znacznie pod względem fonetyki, gramatyki i słownictwa, co sprawia, że osoba znająca tylko jeden z nich może mieć trudności w porozumiewaniu się z użytkownikami innych dialektów.

System pisma

Chiński używa pisma ideograficznego, co oznacza, że każdy znak reprezentuje całe słowo lub pojęcie. Istnieje ponad 50 000 znaków, ale przeciętny Chińczyk zna około 8 000, a do czytania gazet wystarczy znać około 2 000-3 000 znaków. Pismo chińskie różni się znacząco od pisma używanego w języku polskim, które oparte jest na alfabecie łacińskim. W przeciwieństwie do alfabetu łacińskiego, chińskie pismo nie oddaje bezpośrednio dźwięków, co może stanowić wyzwanie dla polskich uczniów.

Tonacja

W języku chińskim istnieją tony, które odgrywają kluczową rolę w znaczeniu słów. W mandaryńskim, istnieją cztery główne tony oraz jeden neutralny. Zmiana tonu może całkowicie zmienić znaczenie wyrazu. Polski nie posiada systemu tonalnego, co sprawia, że opanowanie tonacji w języku chińskim może być trudne dla polskich uczniów.

Prostota gramatyki

Mimo że język chiński może wydawać się trudny ze względu na swój system pisma i tonację, jego gramatyka jest stosunkowo prosta w porównaniu z językiem polskim. W chińskim nie ma konieczności odmiany czasowników, rzeczowników czy przymiotników przez przypadki czy liczby. Brak też rodzajów gramatycznych. W efekcie, nauka gramatyki chińskiego może okazać się prostsza od oczekiwań.

HSK - Chiński Test Językowy

HSK (Hanyu Shuiping Kaoshi) to oficjalny chiński egzamin językowy, który sprawdza umiejętności uczniów w zakresie czytania, słuchania i pisania. Egzamin jest podzielony na 6 poziomów, od HSK 1 (podstawowy) do HSK 6 (zaawansowany). Dla polskich uczniów, zdobycie certyfikatu HSK może być pomocne przy ubieganiu się o stypendia, studia czy pracę w krajach chińskojęzycznych.

Pinyin

Pinyin to oficjalny system transkrypcji fonetycznej języka chińskiego na alfabet łaciński, opracowany w latach 50. XX wieku. Dzięki pinyin, uczniowie języka chińskiego, w tym Polacy, mogą łatwiej nauczyć się wymowy słów i zrozumieć tonację. Pinyin jest również używany w słownikach, podręcznikach i na smartfonach do wprowadzania tekstu chińskiego.

Odmiany języka chińskiego w historii

Język chiński ma długą i bogatą historię, która sięga ponad 3 000 lat wstecz. Wyróżniamy kilka etapów rozwoju języka chińskiego, takich jak starożytny chiński, średniowieczny chiński oraz współczesny chiński. Starożytny chiński obejmuje zarówno klasyczny chiński używany w czasach Konfucjusza, jak i chiński używany w czasach dynastii Han. Średniowieczny chiński wywodzi się z okresu dynastii Tang, a współczesny chiński rozwinął się z czasów dynastii Ming i Qing. Dla polskich uczniów, zrozumienie ewolucji języka chińskiego może pomóc w lepszym zrozumieniu chińskiej kultury i historii.

Wpływ języka chińskiego na inne języki

Język chiński wywarł wpływ na wiele innych języków wschodnioazjatyckich, w tym japoński, koreański i wietnamski. Wpływ ten widoczny jest zarówno w systemie pisma, jak i w słownictwie. W języku japońskim używa się znaków kanji, które są pochodzenia chińskiego, a także wielu słów zapożyczonych z języka chińskiego. Podobnie, język koreański korzysta z hanji, czyli chińskich znaków, oraz słów zapożyczonych. Wietnamski, choć oparty na alfabecie łacińskim, również posiada znaczną liczbę słów pochodzenia chińskiego.

Trudności dla polskich uczniów

Dla osób mówiących po polsku, nauka języka chińskiego może wiązać się z wieloma wyzwaniami. Należy się zmierzyć z różnicami w systemie pisma, tonacji oraz z brakiem bezpośredniego odwzorowania fonetyki. Ponadto, dla wielu polskich uczniów trudności sprawiają również różnice kulturowe, które wpływają na sposób komunikacji oraz konteksty społeczne. Niemniej jednak, z odpowiednim zaangażowaniem, polscy uczniowie mogą osiągnąć biegłość w języku chińskim.

Chińskie przysłowia

Język chiński jest bogaty w przysłowia i powiedzenia, które odzwierciedlają wartości kulturowe, filozofię oraz mądrość narodu chińskiego. Przysłowia są często używane w rozmowach codziennych, a znajomość niektórych z nich może ułatwić zrozumienie chińskiej kultury i sposób myślenia. Dla polskich uczniów może być interesujące porównanie przysłów chińskich z polskimi, co pozwala na lepsze zrozumienie różnic i podobieństw między obydwoma kulturami.

Chińskie idiomy

Podobnie jak w języku polskim, język chiński posiada wiele idiomów (成语, chéngyǔ), które są często używane w mowie potocznej. Idiomy te są zwykle czteroznakowe i mają swoje korzenie w historii, mitologii oraz literaturze. Nauka idiomów może być pomocna dla polskich uczniów w zrozumieniu subtelności języka chińskiego, a także w rozwijaniu wrażliwości na kulturę i historię Chin.

Współczesny slang

Współczesny język chiński obfituje w slang i neologizmy, które są szczególnie popularne wśród młodszych pokoleń. Słowa te często pojawiają się w mediach społecznościowych, filmach czy piosenkach, i odzwierciedlają aktualne trendy kulturowe oraz społeczne. Dla polskich uczniów, zrozumienie współczesnych slangu może pomóc w nawiązywaniu kontaktów z Chińczykami oraz w lepszym zrozumieniu chińskiej popkultury.

Ciekawe przysłowia, idiomy i powiedzenia w języku chińskim

 

Warto zwrócić uwagę na idiomy i powiedzenia chińskie, które mogą dać Polakowi fascynujący pogląd na podobieństwa i różnice kulturowe. 

 

chiński idiom, zwrot, powiedzenie 

tłumaczenie dosłowne na polski

polski odpowiednik, interpretacja

破釜沉舟 (pò fǔ chén zhōu) Zniszczyć garnki i zatopić łodzie. Spalić mosty.
人山人海 (rén shān rén hǎi) Góry ludzi, morze ludzi. Tłum, mnóstwo ludzi.
对牛弹琴 (duì niú tán qín) Grać na skrzypcach przed krowami. Rzucać perły przed wieprze.
狗拿耗子 (gǒu ná hàozi) Pies łapiący myszy. Zajmować się nie swoją pracą
马马虎虎 (mǎmǎhūhū) Koń koń, tygrys tygrys. Tak sobie, przeciętnie.
画蛇添足 (huà shé tiān zú) Rysować węża i dodawać mu nogi. Robić coś niepotrzebnego, komplikować 
井底之蛙 (jǐng dǐ zhī wā) Żaba na dnie studni. Osoba o ograniczonym horyzoncie, widząca tylko wąski fragment rzeczywistości.
掩耳盗铃 (yǎn ěr dào líng) Zakryć uszy, kiedy kradnie się dzwon. Oszukiwać siebie samego, łudzić się.
画龙点睛 (huà lóng diǎn jīng) Rysować smoka i dodać mu źrenic. Dodać ostatni, ale niezbędny akcent, aby coś stało się doskonałe.
三人成虎 (sān rén chéng hǔ) Trzy osoby stają się tygrysami Jeśli coś się często powtarza, zaczyna być uważane za prawdę.
守株待兔 (shǒu zhū dài tù) Stać przy pniu drzewa i czekać na zająca. Czekać aż coś samo wpadnie w ręce.
入乡随俗 (rù xiāng suí sú) Wejść do wsi i dostosować się do zwyczajów. Kiedy wejdziesz między wrony, musisz krakać jak i one.
亡羊补牢 (wáng yáng bǔ láo) Naprawić zagrodę po stracie owcy. Lepiej późno niż wcale.
骑虎难下 (qí hǔ nán xià) Trudno zsiąść z tygrysa, na którym się siedzi. Wpaść w pułapkę własnych decyzji.
青出于蓝,而胜于蓝 (qīng chū yú lán, ér shèng yú lán) Błękit wyłania się z lazuru, ale jest lepszy.  Uczeń przerasta mistrza.
水滴石穿 (shuǐ dī shí chuān) Kropla wody dziurawi kamień. Cierpliwość popłaca, małymi krokami można osiągnąć sukces.
三人行必有我师 (sān rén xíng bì yǒu wǒ shī) Wśród trzech osób spacerujących, musi być mój nauczyciel. Od każdego można się czegoś nauczyć.
爱屋及乌 (ài wū jí wū) Kochać dom i kruki na nim. Kochać kogoś wraz z jego wadami.
空穴来风 (kōng xué lái fēng) Wiatr wieje z pustej jaskini. Puste słowa, bezpodstawne oskarżenia.
一石二鸟 (yī shí èr niǎo) Jednym kamieniem dwa ptaki. Upiec dwie pieczenie na jednym ogniu.
东奔西跑 (dōng bēn xī pǎo) Biec na wschód, biec na zachód. Krzątać się, być bardzo zajętym.
无风不起浪 (wú fēng bù qǐ làng) Bez wiatru nie ma fal. Nie ma dymu bez ognia.
虎头蛇尾 (hǔ tóu shé wěi) Głowa tygrysa, ogon węża. Zaczynać coś z werwą, a kończyć na opak.
眼高手低 (yǎn gāo shǒu dī) Wysokie oczy, niska dłoń. Wymagać dużo, ale nie umieć tego osiągnąć.
螳臂当车 (táng bì dāng chē) Modliszka próbuje zatrzymać wóz Przecenić własne siły
望洋兴叹 (wàng yáng xīng tàn) Wzrok na ocean i westchnienie. Czuć się bezsilnym w obliczu trudnej sytuacji.
知己知彼,百战不殆 (zhī jǐ zhī bǐ, bǎi zhàn bù dài) Znając siebie i przeciwnika, można stoczyć setki bitew bez porażki. Być przygotowanym na wszelkie wyzwania.
金玉满堂 (jīn yù mǎn táng) Złoto i jadeit wypełniają salę. Bogactwo i dobrobyt.
塞翁失马,焉知非福 (sài wēng shī mǎ, yān zhī fēi fú) Starzec ze Saju stracił konia, kto wie, czy to nieszczęście. Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło.
善始善终 (shàn shǐ shàn zhōng) Dobry początek, dobry koniec. Dobrze zacząć, to dobrze skończyć.
鹤立鸡群 (hè lì jī qún) Żuraw stojący wśród kur. Wyróżniać się z tłumu.
一暴十寒 (yī bào shí hán) Jeden dzień upału, dziesięć dni zimna. Niekonsekwencja, brak stałości.
狼狈为奸 (láng bèi wéi jiān) Wilki i hieny spiskują razem. Złe towarzystwo się nawzajem wspiera.
闻过则喜 (wén guò zé xǐ) Słuchać krytyki z radością. Radzić sobie z krytyką, uczyć się na błędach.