tłumacz afrykanerski (afrikaans)
Język afrikaans - fakty i ciekawostki
Język afrikaans (język afrykanerski) jest językiem ojczystym dla 7 mln. mieszkańców globu (ok. 0,1% światowej populacji) i znajduje się poza pierwszą setką najczęściej stosowanych języków świata pod względem liczby rodzimych użytkowników.
Afrikaans jest jednym z 11 języków urzędowych Republiki Południowej Afryki. Posiada również status języka urzędowego w Namibii. Jako językiem ojczystym posługują się nim głównie biali Afrykanerzy oraz Koloredzi (grupa ludności, która powstała w wyniku zmieszania się Burów, Malajów oraz ludu Khoisan).
Afrykanerski należy do grupy języków germańskich, a konkretnie do podgrupy języków południowogermańskich. Początki jego historii przypadają na wiek XVII, kiedy to w Kolonii Przylądkowej w południowej Afryce język ten wyodrębnił się z południowych dialektów języka niderlandzkiego. Duży wpływ na jego rozwój wywarły też inne języki, przede wszystkim portugalski, malajski, języki khoisan oraz języki bantu (w późniejszym okresie również angielski). Do początku XX w. afrikaans traktowany był jako dialekt niderlandzkiego, później - na mocy specjalnej ustawy uchwalonej w 1925 r. - został uznany jako oficjalny język w Afryce Południowej.
Afrikaans i niderlandzki uważa się za języki wzajemnie zrozumiałe. Pomimo wpływów leksykalnych z innych języków ponad 90% słownictwa afrykanerskiego wywodzi się z języka niderlandzkiego. Wyróżnia się trzy zasadnicze odmiany dialektalne: przylądkowy afrikaans (Kaapse Afrikaans), afrikaans znad Rzeki Pomarańczowej (Oranjerivier-Afrikaans) oraz afrikaans znad wschodniej granicy (Oosgrens-Afrikaans). Dialektem posiadającym wiele cech swoistych (wywodzących się z języków bantu) jest oorlans (przez niektórych uznawany jako język kreolski, który powstał na bazie afrikaans).
Formy czasownika w afrikaans są mniej rozbudowane niż w niderlandzkim i nie odmieniają się przez osoby. Afrykanerski odpowiednik czasownika być (wees) ma taką samą formę we wszystkich osobach czasu teraźniejszego: is. Inną cechą odróżniającą afrikaans od pozostałych języków germańskich jest obecność podwójnego przeczenia w zdaniu. Interesującym słowem funkcyjnym w języku afrykanerskim jest przedimek nieokreślony 'n (odpowiednik niderlandzkiego een). Zapisywany jest zawsze małą literą (nawet jeśli pojawia się na początku zdania).
Normy dotyczące języka afrikaans reguluje Komisja Językowa (Die Taalkommissie), która wchodzi w skład Południowoafrykańskiej Akademii Nauk.
Język afrikaans, będący jednym z jedenastu oficjalnych języków RPA, ma bogatą historię i ciekawą strukturę. Wywodzi się głównie z języka niderlandzkiego, jednak posiada również wpływy z innych języków, takich jak angielski, portugalski, malajski czy afrykańskie języki bantu. Język afrikaans, choć nie jest szeroko rozpowszechniony na świecie, stanowi ważny element kultury i tożsamości Afrykanerów – potomków holenderskich, niemieckich i francuskich kolonistów. Dla osób mówiących po polsku, odkrywanie języka afrikaans może być fascynującym doświadczeniem, które pozwala na zrozumienie niezwykle bogatej i zróżnicowanej kultury RPA.
Poniżej przedstawiamy zostaną ciekawe fakty, interesujące aspekty oraz zaskakujące ciekawostki na temat języka afrikaans.
Pochodzenie języka afrikaans
Język afrikaans wywodzi się głównie z języka niderlandzkiego, używanego przez kolonistów przybyłych do RPA w XVII wieku. Z biegiem czasu, język niderlandzki zmieniał się pod wpływem lokalnych języków, takich jak języki khoisan, malajski czy języki bantu. W rezultacie powstał język afrikaans, który mimo silnego podobieństwa do niderlandzkiego, posiada własną, unikalną strukturę i słownictwo.
Język afrikaans a język niderlandzki
Mimo iż język afrikaans i niderlandzki mają wspólne korzenie, różnią się od siebie pod względem gramatyki, słownictwa oraz wymowy. Afrikaans cechuje się prostszą gramatyką, ze znacznie mniejszą liczbą przypadków oraz zastosowaniem czasu przeszłego w formie prostszej niż w niderlandzkim. Warto również zwrócić uwagę na różnice w słownictwie, wynikające z wpływu innych języków na afrikaans.
Afrikaans jako język mniejszości etnicznej
Język afrikaans jest używany przez różne grupy etniczne w RPA, w tym przez Afrykanerów (potomków holenderskich, niemieckich i francuskich kolonistów) oraz przez Kapsztadzkich Malajczyków, których przodkowie zostali przesiedleni z Indonezji i Malezji w czasach kolonialnych. Język ten stanowi ważny element kultury i tożsamości tych mniejszości, a jego znajomość może pomóc w zrozumieniu ich historii, zwyczajów oraz wartości.
Gramatyka i struktura języka afrikaans
Afrikaans cechuje się prostszą gramatyką niż język niderlandzki, z którego się wywodzi. Język ten nie posiada przypadków, a czas przeszły jest często wyrażany za pomocą form prostych. Ponadto, w afrikaans występuje też liczne połączenie czasowników i przyimków, tworząc specyficzne konstrukcje gramatyczne. Dzięki uproszczonej gramatyce, język afrikaans może być łatwiejszy do nauki dla osób mówiących po polsku.
Język afrikaans w RPA
Afrikaans jest jednym z jedenastu oficjalnych języków RPA i jest używany przez około 13,5% populacji kraju. Występuje zarówno jako język ojczysty, jak i jako drugi język dla wielu mieszkańców RPA. Afrikaans pełni również ważną rolę jako język administracyjny, sądowy i edukacyjny. Język ten jest wykorzystywany w różnych sektorach społeczeństwa, takich jak media, literatura czy muzyka.
Zrozumienie języka afrikaans przez osoby znające język niderlandzki
Osoby znające język niderlandzki zwykle są w stanie zrozumieć język afrikaans w dużym stopniu, ze względu na ich wspólne korzenie. Choć występują różnice gramatyczne i leksykalne, wiele słów i konstrukcji jest zbliżonych lub identycznych w obu językach. Dzięki temu osoby znające niderlandzki mają ułatwiony start w nauce afrikaans.
Wpływ innych języków na afrikaans
Chociaż język afrikaans wywodzi się głównie z języka niderlandzkiego, posiada również wpływy z innych języków, takich jak angielski, portugalski, malajski oraz afrykańskie języki bantu i khoisan. Wpływ tych języków jest widoczny przede wszystkim w słownictwie afrikaans, które zawiera wiele zapożyczeń i neologizmów. Wiele z tych słów zostało na tyle dobrze zaadaptowanych do języka afrikaans, że są obecnie trudne do rozpoznania jako pochodzące z innych języków.
Dialekty języka afrikaans
W języku afrikaans występuje kilka dialektów, które różnią się między sobą głównie pod względem wymowy, słownictwa i niektórych konstrukcji gramatycznych. Najbardziej znane dialekty to Kaaps (z Kapsztadu i okolic), Oranjerivier (z regionu rzeki Oranje), Zachodni (z prowincji Zachodniego Przylądka) oraz Wschodni (z prowincji Wschodniego Przylądka). Pomimo tych różnic, dialekty afrikaans są względnie zrozumiałe dla osób znających standardowy afrikaans.
Struktura języka afrikaans
Język afrikaans cechuje się prostszą gramatyką niż język niderlandzki, z którego się wywodzi. W afrikaans występuje tylko jeden przypadek gramatyczny, a system czasów jest znacznie uproszczony. Składnia jest również bardziej elastyczna, co może ułatwiać naukę tego języka dla osób mówiących po polsku. Warto zwrócić uwagę na wpływ innych języków na słownictwo afrikaans, szczególnie języków malajskiego i afrykańskich języków bantu.
Język afrikaans w Namibii
Język afrikaans jest również używany w Namibii, gdzie pełni funkcję języka pomocniczego. W Namibii afrikaans jest drugim co do liczby użytkowników językiem, zaraz po języku oshiwambo. W okresie apartheidu język afrikaans był jednym z oficjalnych języków Namibii, jednak po uzyskaniu niepodległości przez ten kraj, status ten utracił na rzecz języka angielskiego. Użytkownicy afrikaans mieszkają również w innych krajach, takich jak Botswana czy Zimbabwe. Jest on również używany przez mniejsze społeczności w Australii, Nowej Zelandii, Wielkiej Brytanii czy Kanadzie.
Alfabet afrikaans
Język afrikaans używa alfabetu łacińskiego, który jest zbliżony do alfabetu polskiego. W afrikaans występują jednak pewne różnice, takie jak brak znaków diakrytycznych (np. ogonek czy kreska), a także występowanie niektórych liter występujących w polskim, ale o innym znaczeniu, takich jak "y" czy "j". W afrikaans występują również dwuznaki, takie jak "ng" czy "sj", które mają specyficzne wartości fonetyczne.
Afrikaans w mediach i kulturze
Język afrikaans ma znaczący wpływ na rozwój mediów i kultury w RPA. W kraju tym funkcjonują liczne stacje radiowe, telewizyjne oraz wydawnictwa publikujące zarówno książki, jak i czasopisma w języku afrikaans. Ponadto, język ten ma swoją tradycję literacką, obejmującą poezję, prozę oraz dramat. Warto również wspomnieć o muzyce, w której afrikaans odgrywa ważną rolę, zwłaszcza w gatunkach takich jak pop, rock czy alternatywa.
Język afrikaans w edukacji
W RPA język afrikaans pełni istotną rolę w systemie edukacji. Jest on nauczany zarówno jako język ojczysty, jak i drugi język dla wielu uczniów. W szkołach i na uczelniach wyższych można spotkać się z przedmiotami prowadzonymi w języku afrikaans, a także z programami nauczania opracowanymi w tym języku. W ostatnich latach, ze względu na coraz większą globalizację oraz rosnące znaczenie języka angielskiego, obserwuje się jednak spadek liczby uczniów wybierających afrikaans jako język nauczania.
Język afrikaans a nauka języków obcych
Dla osób mówiących po polsku, nauka języka afrikaans może być nieco łatwiejsza niż nauka innych języków germańskich, ze względu na uproszczoną gramatykę i mniejszą liczbę przypadków. Ponadto, znajomość języka afrikaans może pomóc w nauce innych języków germańskich, takich jak angielski, niderlandzki czy niemiecki, dzięki podobieństwom słownictwa i struktury języka.
Afrikaans a technologia
W dzisiejszych czasach, gdy technologia odgrywa coraz większą rolę w naszym życiu, język afrikaans również staje się obecny w sferze cyfrowej. Istnieje wiele aplikacji, kursów online oraz słowników, które ułatwiają naukę języka afrikaans dla osób z całego świata. Ponadto, rozwój technologii tłumaczeniowych, takich jak tłumacze automatyczne, umożliwia lepsze zrozumienie tekstu w języku afrikaans, nawet dla osób, które nie mówią tym językiem płynnie.
Język afrikaans w sporcie
Język afrikaans pełni ważną rolę również w świecie sportu w RPA. Wiele zespołów sportowych, szczególnie w rugby, posiada afrikaans jako główny język komunikacji. Ponadto, w mediach sportowych w RPA, często można znaleźć relacje z zawodów, wywiady z zawodnikami oraz artykuły pisane w języku afrikaans.
Wpływ polityki na rozwój języka afrikaans
Historia języka afrikaans jest ściśle związana z polityką RPA, zwłaszcza z polityką apartheidu, która trwała od 1948 do 1994 roku. Wprowadzenie apartheidu spowodowało, że język afrikaans stał się narzędziem dyskryminacji i segregacji społecznej. Po zakończeniu apartheidu, język afrikaans pozostał jednym z oficjalnych języków RPA, jednak jego rola w życiu publicznym i kulturalnym zmalała. W ostatnich latach obserwuje się jednak wzrost zainteresowania tym językiem, zarówno w RPA, jak i poza jej granicami.
Język afrikaans a języki bantu
Choć język afrikaans wywodzi się głównie z języka niderlandzkiego, posiada również wpływy języków bantu, takich jak isiXhosa czy isiZulu. Te wpływy można zauważyć w słownictwie oraz w strukturze niektórych zdań. Warto podkreślić, że języki bantu i afrikaans mają również wspólne cechy, takie jak bogactwo wyrazów opisujących kolory czy stosowanie aglutynacji.
Afrikaans w internecie
W erze cyfrowej, język afrikaans zyskuje coraz większe znaczenie w internecie. Istnieją liczne strony internetowe, fora dyskusyjne oraz portale społecznościowe prowadzone w języku afrikaans. Ponadto, rośnie liczba aplikacji oraz zasobów edukacyjnych przeznaczonych dla osób uczących się tego języka. Dostępność tych zasobów sprawia, że nauka afrikaans staje się coraz łatwiejsza i bardziej przystępna dla osób mówiących po polsku.
Język afrikaans a literatura
Literatura w języku afrikaans ma bogatą tradycję, która sięga początków XX wieku. Wśród najważniejszych twórców literatury afrikaans można wymienić takie postaci jak C.J. Langenhoven, Elisabeth Eybers, czy André P. Brink. Twórczość tych autorów obejmuje różne gatunki literackie, takie jak poezja, powieść, dramat czy eseistyka. W literaturze afrikaans można zauważyć wpływy zarówno europejskiej, jak i afrykańskiej kultury oraz tematykę związaną z historią i społeczeństwem RPA.
Ciekawe idiomy i powiedzenia w języku afrikaans
Warto zwrócić uwagę na idiomy i powiedzenia w języku afrikaans, które mogą dać Polakowi fascynujący pogląd na podobieństwa i różnice kulturowe.
idiom / powiedzenie afrikaans |
tłumaczenie dosłowne na polski |
przybliżony polski odpowiednik |
Moenie die hoender ruk nie | Nie szarpać kurczaka | Nie denerwować się, nie wyolbrzymiać sytuacji |
As die hemel val, vang ons almal blou valke | Gdyby niebo spadło, łapalibyśmy niebieskie sokoły | Gdyby kózka nie skakała... |
Ou rokke roes, maar kwaadheid vergeet nie | Stare suknie rdzewieją, ale złości się nie zapomina | Zemsta jest potrawą najlepiej smakującą na zimno |
N boer maak 'n plan | Rolnik tworzy plan | Sytuacja wymaga inwencji |
Hy het 'n krokodil aan die stert beet | Chwycił krokodyla za ogon | Wejść między młot a kowadło |
Soos die bobbejaan na die berge toe | Jak pawian idący w góry | Zniknąć jak kamień w wodę |
Die beste braaier is altyd die toeskouer | Najlepszym grillującym jest zawsze widz | Siedząc na widowni, każdy zna się na sztuce |
Kry 'n gat in jou kop | Zrób dziurę w swojej głowie | Mieć bzika na punkcie czegoś |
Die poppe sal dans | Lalki zaczną tańczyć | Za chwilę się zacznie |
Die aap uit die mou laat | Wypuścić małpę z rękawa | Wyciągnąć asa z rękawa |
Soos die bobbejaan na die berge kyk | Patrzeć jak pawian na góry | Patrzeć z niedowierzaniem lub zaskoczeniem |
Om die warm pap te ontduik | Uniknąć gorącej kaszy | Unikać kłopotów lub odpowiedzialności |
Die kameelperd is nie te koop nie | Żyrafa nie jest na sprzedaż | Nie ma zgody, coś jest nieosiągalne |
Die slang uit die gras uitjaag | Wypędzić węża z trawy | Ujawnić czyjeś prawdziwe intencje lub zdemaskować kłamstwo |
Sy naam is op almal se lippe | Jego imię jest na ustach wszystkich | Być na językach, być sławnym |
Die kool en die geit spaar | Oszczędzić i kapustę i kozę | Zadowolić obie strony, osiągnąć kompromis |
Jy kan nie jou mielies in dieselfde koringland plant nie | Nie możesz zasiać swojej kukurydzy w polu pszenicy. | Nie można dwóch rzeczy robić na raz / trudno pogodzić dwa różne cele |
Bardzo cieszymy się z codziennych życzliwych komentarzy klientów. Potwierdzają one naszą formułę i jak nic innego zachęcają do nieustannego rozwoju, nauki i starań.
Jesteśmy też bardzo dumni, kiedy codzienna praca owocuje prestiżowymi wyróżnieniami światowej klasy. Taką nagrodę otrzymaliśmy niedawno podczas dorocznej gali Association of Translation Companies, jednej z najbardziej prestiżowych organizacji branży językowej na Ziemi. Bardzo dziękujemy!